Baarmoederhalskanker: overscreening en overbehandeling van adolescenten in België

prof. dr. Amin Makar publiceert studie over overscreening van baarmoederhalskanker bij adolescenten

Een rapport van de afdeling Gynaecologische Oncologie / Borstkliniek ZNA Middelheim uitgevoerd door prof. dr. Amin Makar en dr. Helena Van Kerrebroeck, European J Cancer prevention 2016, toont een vrij hoog aantal baarmoederhalskankerscreenings in België bij vrouwen jonger dan 25 jaar. Overscreening heeft geleid tot overbehandeling. Dit heeft een enorme impact op de volksgezondheidsbegroting, zonder duidelijke voordelen in termen van verminderde incidentie of mortaliteit in vergelijking met het screeningsrichtlijnen aanbevolen in de Europese richtlijnen. De bevindingen van dit rapport zijn gebaseerd op de database van het National Health Insurance Institute (RIZIV / INAMI en de Belgische Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) in de periode 2006-2012.

 

Op een totaal aantal van 6.224.338 uitstrijkjes verkregen tijdens de studieperiode, werden 10% (= 645.376) verkregen bij vrouwen jonger dan 25 jaar. Daarnaast is een hoge incidentie van colposcopie waargenomen in deze leeftijdsgroep. De verhouding van Pap-uitstrijkje / colposcopie is gemiddeld 2,6. Dit betekent dat voor elke twee tot drie uitstrijkjes één colposcopisch onderzoek werd uitgevoerd. Van 8000 conisaties uitgevoerd in 2012, werden 712 (8.9%) uitgevoerd bij vrouwen jonger dan 25 jaar.

Ondanks al deze cytologisch en colposcopische onderzoeken bij jonge adolescenten werden tijdens de studieperiode weinig kankers gedetecteerd en deze waren meestal in vroeg stadia. Tussen 2006 en 2011 werden slechts 26 vrouwen tussen de 20 en 24 jaar gediagnosticeerd met invasieve baarmoederhalskanker. In dezelfde periode werd baarmoederhalskanker slechts in drie meisjes gevonden jonger dan 20 jaar. Tweederde van de patiënten (8/12) jonger dan 25 jaar die met invasieve baarmoederhalskanker werden gediagnosticeerd waren in stadium IA. Alleen 3/12 (25%) hadden een lokaal gevorderde ziekte (stadium II).

Volgens de SEER-gegevens zijn de meeste vormen van kanker bij jonge vrouwen adenocarcinoom, endometrioid en clear cell carcinoma. Deze celtypen zouden minder waarschijnlijk gedetecteerd worden op cervicale cytologie screeningsprogramma's. Ook er zijn er geen pre-cancereuze laesies bekend voor deze soorten carcinoma’s.

Het rapport van het ZNA Middelheimziekenhuis toonde ook aan dat, terwijl de piek leeftijd voor premaligne laesies 35 jaar is, de piekleeftijd voor invasieve kanker tussen de 40 en 50 jaar ligt.

Cervixkanker is een seksueel overdraagbare aandoening en bijna 100% van invasieve cervicale kanker wordt veroorzaakt door persistente infectie met specifieke hoog-risico humaan papillomavirus (HPV) genotypen. Een beter begrip van de verschillen tussen virologie, epidemiologie en de natuurlijke geschiedenis van HPV bij adolescenten ten opzichte van volwassenen is heel belangrijk om onnodige overbehandeling te voorkomen. Seksueel actieve adolescente vrouwen worden steeds meer erkend als een populatie die onderscheiden dient te worden van volwassen vrouwen. De prevalentie van HPV reikt een piek enkele jaren na seksueel debuut. Ongeveer 50% van de seksueel actieve jonge vrouwen hebben een positieve HPV-test 36 maanden na de coïtus. Maar de meeste HPV-infecties zijn van voorbijgaande aard. 90% van de HPV infecties bij jonge adolescenten verdwijnen ook spontaan binnen 3 jaar. Dit gaat ook gepaard met spontane regressie van geassocieerd laag en hooggradig laesies (LSIL / HSIL).

Screening vrouwen jonger dan 25 jaar zal leiden tot nadelige effecten en zal worden geassocieerd met zowel psychologische en chirurgische morbiditeit. De nadelige psychologische effecten van deze positieve HPV-tests kunnen hoog zijn en de behandeling van deze kanker precursors is niet zonder risico's. Overscreening leidt tot onnodig follow-up onderzoek (herhalen uitstrijkjes, colposcopieën, biopsies) en overbodige procedures (conisaties, laserbehandeling, cryotherapie). Het relatieve risico van vroegtijdige geboorte na conisatie is 1,5. Let op de verschuivingstendens naar een hogere gemiddelde leeftijd voor de geboorte van het eerste kind in België (28.4 jaar).

Belangrijker voor preventieve screening gezondheid voor jongeren is seksuele voorlichting en strategieën voor risicoreductiegedrag van seksueel overdraagbare infecties waaronder HPV. Onderwijs en vaccinatiecampagnes gericht op pre-sexueel actieve kinderen en adolescenten zijn daarom erg belangrijk. Informatie betreffende de rol van systemische en lokale immuniteit in het bestrijden van HPV-infectie zijn belangrijk. Spontane regressie van hoogrisico HPV bij rokers is aanzienlijk langer. Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van probiotica de kans op spontane eliminatie van het HPV zou verhogen.

Profylactische vaccins zullen naar verwachting de morbiditeit en mortaliteit geassocieerd met HPV-infecties aanzienlijk verminderen.

Conclusie: Baarmoederhals screening bij jonge adolescenten is overbodig en leidt tot hoge kosten, overbehandeling en hoge morbiditeit.

Ref.: Cervical cancer screening in Belgium and overscreening of adolescents. Van Kerrebroeck H, en Makar A. Eur J Cancer Prev.2016; 25 (2): 142-148.

Laatste update op: 25-08-2021