Aromazorg: de kracht van geuren

Sinds 2008 is Anna Cuyt in ZNA Joostens als 'aroma-meter' aan de slag om aromazorg toe te passen in ons huis. ZNA Joostens was een van de voortrekkers hiervan in Vlaanderen. Anna Cuyt heeft deze alternatieve maar erg waardevolle methode op haar eigen manier vorm gegeven, met eigen benamingen zoals aromazorg, aromameter, aromaatje,…

Wat houdt deze methode en die bijhorende termen nu allemaal in?  

Aromazorg is gebaseerd op aromatherapie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van pure etherische of essentiële oliën, die werden gewonnen uit planten door distillatie of koude persing. Dergelijke etherische oliën kunnen uit verschillende delen van een plant worden gehaald: de bloesem, de bloem, de vrucht, het zaad, de bladeren, de schil, de wortels of het hout. Er bestaat een zeer uitgebreid aanbod aan dergelijke etherische oliën. Aroma’s kunnen op verschillende manieren worden toegepast. Dat varieert van inhalatie, verstuiving, lokale toepassing via een crème, verdamping, massages, in baden en in douches (Coomans, 2006; Perry, 2006).

Etherische oliën kunnen op tal van manieren gebruikt worden: je kan het ruiken via de neus of in een aangepaste crème aanbrengen op de huid zoals bij een aromatische massage. Orale inname is ook mogelijk maar dan wel op voorschrift van een deskundige. De snelste opname gebeurt via de reukzin. We nemen de geur dan waar via het neusslijmvlies. Via de zogeheten bulbus olfactorius die zich onderaan onze hersenen bevindt, legt het verder zijn weg af tot in het limbische systeem van de hersenen. Dit limbisch systeem bestaat uit verschillende onderdelen en is betrokken bij emotie en motivatie(Holmes, 2002). 

Elke olie brengt een welbepaalde geur met zich mee. Geuren kunnen erg verschillende psychologische reacties uitlokken. Afhankelijk van de gebruikte geur kan er een rustgevend, een opwindend of een relaxerend gevoel opgeroepen worden. Uit onderzoek blijkt dat aromatherapie een positieve impact heeft op slaapproblemen, agitatie en weerstand tot zorg bij mensen met dementie.

Verder heeft onderzoek ook uitgewezen dat geuren kunnen helpen om bepaalde herinneringen op te roepen. Een herinnering kan immers sterk gekoppeld zijn aan een bepaalde geur. Daardoor gebeurt het dat het opnieuw ruiken van deze geur die specifieke situatie terug in herinnering brengt. (Douglas et al., 2004; Holmes et al., 2004).

Aromazorg op verschillende manieren

Aromazorg wordt in ZNA Joostens aangeboden op verschillende manieren. Eerst en vooral door aromazorgbaden. We streven ernaar om elke bewoner te laten genieten  van zo’n aromazorgbad. Dat kan Anna natuurlijk niet in haar eentje klaarspelen. Aan de hand van bijscholingen en trainingen op de werkvloer leidt zij daarom alle collega’s in ZNA Joostens op om deze methode toe te passen. Zij volgt de medewerkers ook op, screent hen regelmatig en coacht hen om hun aromazorg verder te verbeteren.

Ook bij het dagelijks ochtendtoilet streeft zij naar een maximale inzet van aromazorg, volgens de methode van aromazorgbedbad of PDL-wastechnieken met aroma. Ook hier nemen alle collega’s een stukje verantwoordelijkheid mee op onder leiding van de aromaatjes. Deze naam verwijst naar de collega’s die Anna’s aromawerk extra ondersteunen. Zij promoten mee de methode “aromazorg” en voeren deze uit, staan collega’s bij met raad en daad, als Anna bezet is.

Aromazorg leent zich ook uitstekend als vorm van relaxatie onder meer via massages. Ook hier hebben de meeste collega’s intussen de kneepjes van het vak geleerd. Een voorbeeld: tijdens een maandelijkse aroma-activiteit bieden de aromamaatjes en de animatoren in een rustig kader aromamassages aan, aangevuld met een tasje thee of een koekje geïnspireerd door het “aroma van de maand”.

Verder werken we met verstuiving. In gemeenschappelijke ruimtes worden naargelang de seizoenen verschillende oliën subtiel verspreid via kleine verstuiftoestellen. Dit bevordert een sfeer van welbehagen en rust. Dit is ook een prima manier om soms onaangename geurtjes te bestrijden.
Het is ook mogelijk om oliën aan te kopen voor persoonlijk gebruik op de kamer van bewoners. Daarmee spelen we in op de vraag van verschillende familieleden. 

Bij aromavragen kan de familie uiteraard Anna Cuyt consulteren. Waar mogelijk zal zij uw familielid extra zorgen toedienen om onrust te verkleinen, verdriet te verzachten of in het kader van palliatieve zorgen. Medewerkers hebben al langer de reflex om Anna in te schakelen in zulke gevallen en dat heeft al tal van mooie resultaten opgeleverd. ZNA Joostens is erg fier om te kunnen samenwerken met een aromapionier als Anna Cuyt. Er zijn ook concrete plannen om onze aromawerking uit de doeken te doen in een boek. In afwachting daarvan biedt deze uiteenzetting alvast een voorproefje.