Tentoonstelling REN: toelichting bij de werken

Een persoonlijke fascinatie voor het functioneren van het menselijk lichaam staat centraal in het werk van beeldend kunstenaar Annelies Slabbynck (°1968). Onderzoek naar zowel gezonde functies als gestoorde werking van organen, loopt als een rode draad door haar artistieke praktijk. Anatomische, neurologische en pathologische aspecten worden in een eigen beeldtaal weergegeven. Als kunstenaar streeft zij naar het creëren van esthetische portretten van minder mooie en kwetsbare facetten in onze menselijke realiteit, zoals de lichamelijke binnenkant en mentale en fysieke ziektebeelden.

Annelies Slabbynck: “De medische grenslijn tussen leven en dood en bepaalde fysieke afwijkingen en ziektepatronen kunnen een afstotend gevoel opwekken; maar voor mij kunnen ze een aanzienlijke, mystieke en poëtische aantrekkingskracht oproepen.”

Annelies is opgeleid als keramist en die basis schemert nog als grondtoon door in haar actuele werk. Haar passie voor antieke textielstukken groeide in de loop der jaren uit tot een prominente drager in haar oeuvre. Het integreren van traditionele ambachten zoals naai- en borduurtechnieken vormt ook een cruciaal onderdeel van haar uitvoeringsproces. 

Alle tentoongestelde kunstwerken zijn speciaal gemaakt voor integratie in de ZNA Nierkliniek tijdens de piekperiodes van sanitaire crisis en sociaal isolement in 2020. Twee getoonde werken zijn in bruikleen en dateren uit een vroegere periode. De werken hebben ook een inhoudelijke link met kunst in zorg.

Bij het creëren van nieuw werk delft Annelies Slabbynck bronmateriaal uit haar omvangrijke verzameling antiek textiel, vintage objecten en medische hulpmiddelen. Materialen zoals bijenwas en klei, gecombineerd met het unieke historische verhaal van het handgemaakte textiel, worden vertaald in composities die verhalen over de inwendige menselijke architectuur.

Purify I

Antieke katoenen onderjurk, ecoline en waterverf, naaigaren, paraffinewas en oude garenbobijn

In aanloop naar de creatie van nieuw werk voor patiënten en medewerkers in het nierdialysecentrum, heeft kunstenaar Annelies Slabbynck zich eerst verdiept in de (verstoorde) werking van de nieren in het menselijk lichaam. Normale nierfunctie, nierfalen, zoutregulatie en bloeddruk, het fysieke en emotionele proces van nierdialyse … Over al deze aspecten heeft zij als leek getracht zich een zo realistisch mogelijk beeld te vormen.

Purify II

Antieke onderrok, mineraal steen, boetseerklei, ecoline, chirurgisch naaigaren en paraffinewas

In beide kunstwerken getoond in de lifthal wordt het nierdialyseproces op een artistieke manier uitgebeeld. De antieke vrouwelijke kledingstukken beelden op een indirecte manier het menselijk lichaam uit. De oude bobijnen stellen de kunstnier als reparatiemiddel voor. De aangetaste nier wordt delicaat weergegeven door de mineraalsteen, bewerkt met boetseerklei en paraffinewas.  

Faith and Trust I - II - III

Oude zwart-wit portretfoto’s, vloeipapier, zoutoplossing, paraffinewas, ecoline en waterverf

Na zich uitvoerig te hebben gedocumenteerd over de behandeling van een sterk verminderde nierfunctie door ‘niervervangende therapie' of nierdialyse, vat de kunstenaar in haar atelier een reeks artistieke experimenten aan. Grasduinend in het familiearchief komt zij een stukje erfgoed uit haar schoolverleden tegen in de vorm van vloeipapier. Geïnspireerd door de invloed van zout op de werking van de nieren onderzoekt ze hoe waterverf, water en zout reageren met het sterk absorberende papier. Hieruit ontstaat een gelaagde trilogie van onuitgesproken portretten. Een oneffen patroon van rode tinten verwijst naar het filteren en zuiveren van bloed. Een schim van paraffine maakt de mensen achter het papier anoniem. In die bewust verhulde vrouwelijke lichamelijke verschijning stipt het werk de universele tijdloosheid van het thema nierinsufficiëntie aan. 

Faith and Trust I - II - III

Oude wijwatervaatjes met ecoline-waterverf, zoutoplossing

Generatie na generatie is het geloof in en de overgave aan de medische wetenschap alom gegroeid. Het vertrouwen van de hedendaagse mens in een voortdurend evoluerende hoogtechnologische medische wereld neemt buitengewone proporties aan. Het verhaal van de tijdloze portretten aan het onthaal wordt verder verteld in de wachtzaal door drie bescheiden wijwatervaatjes. Aangetast door waterverf in zoutoplossing en liggend gepresenteerd in een van de vintage apothekerskastjes uit de afdeling orthopedie, is hun katholieke oorsprong misvormd en hun geladen toepassing doorkruist. Wat overblijft zijn drie broze esthetische objecten die verwijzen naar de universele ‘religieuze’ betrachting van de mens om houvast te zoeken in moeilijke tijden door te verbinden met elkaar. In het materiaalgebruik herkennen we de passie van de kunstenaar voor keramiek en porselein. De witte kleur bekrachtigt een helend en zuiverend gevoel bij het doorlopend proces van handelingen in het dialysecentrum.

Renes

Viltwol, garen, borax zoutkristallen

Een reeks artistieke experimenten geïnspireerd door de inname van zout en de invloed ervan op bloeddruk en nierwerking ligt aan de basis van dit werk. Een natuurgetrouwe weergave van de niervorm in viltwol werd bewerkt met een borax oplossing, wat tot fascinerende kristalvorming heeft geleid. De natuurlijke aantrekkingskracht van kristallen en het goedaardige karakter van zout als bewaarmiddel contrasteert symbolisch met de schade die zout in het lichaam kan aanrichten.    

Kidney I - II 

Brugs Bloemwerk (handwerk geklost met linnengaren), naai- en borduurgaren

Het verwerken van uniek stukken textiel uit haar zorgvuldig opgebouwde verzameling, bezorgt Annelies Slabynck telkens weer een gezonde boost van spanning. Tijdens het creatieproces zet het haar concentratievermogen op scherp. Een foutieve handeling kan het unieke stuk voorgoed vernietigen. Een herkansing zit er niet in. Het verwerken van antieke restanten handwerk dat heden ten dage niet meer wordt gemaakt, is op zich ook een genereus gebaar. In de eerste werken die voor deze tentoonstelling ontstaan, verschijnen embryonale niervormen in het weefsel van handgekloste kanten. 

Kidneystudies

I – Mineraal steen 
II – Boetseerklei, ecoline en was
III – Schaapwol
IV – Koraalsteen
V – Boetseerklei, ecoline, paraffine was, breinaalden en duo van medische rubberslangetjes 

De hier verzamelde vormen spreken voor zich. Het zijn stuk voor stuk gevonden voorwerpen die helder in dialoog staan met de niervorm, zonder directieve artistieke ingrepen. Ze nodigen patiënten in de wachtzaal en in de dialyseruimtes uit om op een toegankelijke manier even uit de routine te stappen, een conversatie aan te vatten over confronterende zaken, of aangename afleiding te vinden in een bevrijdend veld van verbeelding. Het onderling in vraag stellen van de in de afdeling geïntegreerde kunstwerken betekent ongeremde ruimte voor mentale ontkoppeling en bloeddrukverlagende afleiding.

Cross-section 

Textiel, vloeipapier en oud ovalen kadertje met glas

De met oude voorwerpen en antieke textielstukken gemaakte kunstwerken zijn als uit een strakke notenbalk springende noten in de hypermodern high care en low care ruimtes van de nierkliniek. Zelden is er naast het zorgritme tijd om even stil te staan bij het esthetisch aspect van de menselijke binnenkant. De mooie compositie van de de nieren wordt hier geïnterpreteerd als een arpeggio van stof. 

Renal corrosion 

Duo van oude kantklospatronen in karton en naaigaren

Annelies Slabbynck maakt in haar werk naast in onbruik geraakte medische attributen, geregeld gebruik van aan textiel gerelateerde materialen uit vervlogen tijden. In dit werk zijn dat twee oude patronen die ooit voor het maken van kloskant gebruikt werden. De in het karton voorgeprikte gaatjes zijn een dankbaar gegeven om het vasculair systeem (vaatstelsel) van de nieren in het menselijk lichaam bloot te leggen met behulp van rode draad.

Relief 

Antiek kantkloskussentje, bijenwas en pilvormen

Een in bijenwas verborgen ovalen kantkloskussentje vormt de drager van dit robuuste werk. De oorspronkelijk lichtvoetige hanteerbaarheid van het kantkloskussentje wordt tenietgedaan door het herhaaldelijk behandelen met bijenwas in het kunstenaarsatelier. Het zo egaal mogelijk aanbrengen van lagen gesmolten zuivere was is een moeizaam en slepend proces. In schril contrast met de helende en verzachtende capaciteiten van natuurlijke bijenwas, oogt het werk loodzwaar. Gebukt gaand onder een strak patroon van witte pillen, vat het werk veelzeggend de brede fysieke en medicinale gevolgen van een verstoorde nierfunctie en nierfalen samen. 

Mending

Oud kantkloskussen, bijenwas, haakwerk, garen en accupunctuurnaalden

Een oud kantkloskussen is in dit werk de sokkel voor een met accupunctuurnaalden vastgepind kunstig haakwerk. Het kunstwerk verwijst net zoals 'Relief' naar de therapeutische kracht van ambachtelijk textielwerk, de verbinding tussen textielelementen en het menselijk lichaam en de verzorgende eigenschappen van natuurlijke bijenwas.

Tranquility I - II

Oude lakens, paraffinewas

De witte, kraakheldere lakens gedeeltelijk gedrenkt in paraffinewas belichamen zuiverheid en suggereren een zekere ongereptheid. Hierdoor ontpoppen ze zich als het ware tot autonome poëtische sculpturen, onkoppeld van hun oorspronlijke functie. Ze verwijzen ook naar de typische witte ziekenhuislakens als intieme vertrekken waarop lichamen pijn lijden, genezen, rust vinden of hun eindpunt bereiken.  

Arteriae

Zijdewol, ecoline, ink ten voedselkleurstof

De nieren worden respectievelijk gevoed door een linker en een rechter nierslagader. Deze verbinding van levenslijnen wordt poëtisch weergegeven in een oneindig doorlopende streng van dégradé gekleurde zachte zijdewol. 

Kidneys (2012)

Kunstwerk in bruikleen uit privécollectie. 

Rebirth (2018)

Kunstwerk in bruikleen uit privécollectie.