Hypofysetumor

Een teveel of een tekort aan een bepaald hormoon kan een specifiek ziektebeeld veroorzaken zoals:

• acromegalie: buitenproportionele groei van handen, voeten, neus, kaak, jukbeenderen en organen)
• ziekte van Cushing: overproductie van cortisol door de bijnieren
• hypogonadisme: tekort aan geslachtshormonen
• bijnierinsufficiëntie: verminderde aanmaak van bijnierschorshormonen
• hyperthyreoïdie: te snel werkende schildklier
• …

Het zijn net die hormonale stoornissen die aanleiding geven tot het stellen van de diagnose van een hypofysetumor. Ze kunnen gepaard gaan met symptomen zoals:

• gezichtsvelduitval
• dubbelzicht
• hoofdpijn door de rechtstreekse druk van de vaak grote tumor op de omliggende oogzenuwen en oogspierzenuwen.

In zeldzame gevallen treden een acute bloeding of necrose (celdood) in de tumor op met plots ontstaan van:

• hoofdpijn
• dubbelzicht
• gezichtsvelduitval tot zelfs blindheid (van één of twee ogen)
• eventueel bewustzijnsdaling met mogelijk fatale afloop

Deze toestand vereist een dringende neurochirurgische evaluatie en eventuele ingreep.

Behandelingen

De behandeling van hypofysetumoren wordt sterk bepaald door o.a. de grootte van het letsel, de aanwezigheid van overdreven hormoonproductie en/of gezichtsvelduitval, de leeftijd van patiënt.

De verschillende behandeltherapieën zijn:

• Bij kleine, niet-invasieve en hormonaal inactieve letsels kan een afwachtende houding aangenomen worden. Vooral bij oudere personen moet het voordeel van de behandeling afgewogen worden tegen de risico’s ervan.
   
• Bij sommige hormoonafscheidende hypofysetumoren (vooral prolactinomen) is een behandeling met medicatie mogelijk. Cabergoline of bromocryptine helpen om hormonale controle te bekomen en soms gaat dit gepaard met een belangrijke vermindering van het volume van de tumor. Op die manier kan een operatie vermeden worden.
   
• Bij andere hormoonafscheidende hypofysetumoren (groeihormoon en ACTH) is de medicamenteuze therapie vaak minder efficiënt en vooral gericht op de hormonale controle. In dat geval is een operatie meestal de beste behandeling.
   
• Uitgezonderd bij prolactinomen blijft een operatie meestal de eerste keuze van behandeling van hypofysetumoren.
  In de meeste gevallen kan de neurochirurg het letsel verwijderen met een ingreep doorheen de neus. Dit is een transsfenoïdale operatie.
  De neurochirurg gebruikt hierbij een kleine camera (endoscopisch). Hij hoeft geen huidinsnede te maken en de hersenen worden niet beschadigd. Het is dus een minimaal invasieve techniek met goede resultaten op vlak van verwijdering van de tumor, complicaties en sneller herstel na de ingreep.

  De endoscopische transsfenoïdale ingrepen gebeuren steeds in nauwe samenwerking met een specialist van de dienst Neus- keel- en oorziekten. dr. Cavens, neurochirurg, en dr. Cools, NKO-arts, illustreren hoe ze een tumor langs de neus verwijderen met behulp van een endoscoop.

  In zeldzame gevallen is het toch noodzakelijk om de tumor te verwijderen via een opening in de schedel. Dit heet een craniotomie. Bij de heelkundige behandeling van een hypofysetumor maakt de neurochirurg steeds de afweging tussen het risico op complicaties (lekkage van hersenvocht, beschadiging van oogzenuwen, oogspierzenuwen en bloedvaten) enerzijds en het feit dat het gaat om goedaardige tumoren anderzijds.Hierdoor bestaat de kans dat gekozen wordt voor een gedeeltelijke verwijdering met achterblijven van een (kleine) tumorrest. Achteraf is verdere opvolging nodig met een MRI van de hersenen.
   

• Bestraling (éénmalige radiochirurgie of gefractioneerde radiotherapie) van de tumor heeft vooral als doel de tumorgroei te stoppen. Meestal wordt bestraling voorbehouden voor de behandeling van een tumorrest na operatie of bij tumorherval.