De laatste momenten en wensen van palliatieve patiënten
November is traditioneel de maand waarin we stilstaan bij het eindpunt van het leven. Daarom gingen we langs op de dienst Palliatieve Zorgen om te luisteren naar wat mensen bezighoudt aan het einde van hun leven.
Guy Davidson is verpleegkundig afdelingshoofd van de dienst Palliatieve Zorgen in ZNA Sint-Erasmus. Hij beantwoordde voor ons een aantal vragen. Waar hechten mensen op hun sterfbed belang aan? Wat zijn de laatste wensen van patiënten op de palliatieve afdeling? “De palliatieve patiënt wordt altijd op de eerste plaats gezet. Zij beleven tenslotte hun laatste dagen of weken, liefst zo comfortabel mogelijk. Daarom hebben zij meestal bepaalde wensen of zorgen.”
Gezelschap met vier poten
“Als patiënten een huisdier hebben, mag dat langskomen in het ziekenhuis. Een tijd geleden hadden we een mevrouw op de afdeling met een windhond als huisdier. Een van haar laatste wensen was dat de windhondenclub zou langskomen op de kamer. Er stonden toen 15 mensen met hun hond rond haar bed. Dat was best een speciaal moment”, aldus Guy.
Op de afdelingen Palliatieve Zorgen hebben ze ook een eigen huisdier: Buddy de kat. Als patiënten dat willen, kan Buddy een aantal uurtjes bij hen komen liggen. Sommige patiënten hebben weinig tot geen entourage en kiezen dan Buddy als gezelschap tijdens hun laatste momenten.
Laatste woorden en momenten
“Als je bij ons op de afdeling ligt, heb je meestal al een lange weg afgelegd. Alles wat patiënten willen zeggen, is meestal al gezegd”, vertelt Guy. “We horen vaak de woorden ‘zorg goed voor elkaar’. Patiënten met een partner zeggen dan weer dat hun partner niet alleen moet blijven.”
Op de dienst Palliatieve Zorgen staat er altijd een psycholoog ter beschikking. Meestal hebben patiënten nood aan een gesprek om te reflecteren over hun leven of hun angst te uiten voor wat nog komt. “Er zijn ook patiënten die liever alleen gelaten worden. Meestal omdat ze een soort angst hebben voor de dood of voor wat ze gaan voelen. Zij willen dan liever niet meer praten en gerust gelaten worden. Uiteraard respecteren wij dat.”
“De minst prettige dingen blijven vaak bij”, zegt Guy, “Het gebeurt vaak dat niet iedereen van de familie op een lijn staat of dat er onenigheid is boven het sterfbed van de patiënt. Onlangs hadden we een patiënt met een nieuw samengesteld gezin. Langs de ene kant van het bed stond haar huidige partner en langs de andere kant de rest van de familie. Dan voel je wel die spanning. Een andere patiënt had al jaren geen contact meer met zijn kinderen, maar wou hen graag aan zijn zijde bij de laatste momenten. Wij hebben dan die wens vervuld en de kinderen tot aan zijn bed gebracht.”
Ook de kledij waarin ze sterven, is voor sommige mensen van belang. Dat kan dan wel eens bizarre situaties geven. “Er was een patiënte die euthanasie kreeg. Op de bewuste dag droeg ze een kleedje met daarop de tekst ‘this is the best day of my life’. Dat was natuurlijk wel even slikken.”, vertelt Guy.
Andere culturen en gewoontes
De laatste momenten van elke patiënt zijn altijd anders. Er is ruimte om te doen wat nodig is. De manier waarop ze die momenten beleven, is vaak ook beïnvloed door de religieuze of culturele achtergrond. “Als er een moslim(a) op de afdeling ligt, schakelen we de MOPA in. Dat is de organisatie Migratie (Moslims) en Palliatieve Ondersteuning, die instaat voor de begeleiding van moslims die palliatief zijn en hun naasten. Samen met hen zorgen we dan voor een laatste verjaardag van de kinderen of organiseren we iets binnen het culturele referentiekader. We hadden zelfs ooit eens een Afrikaanse stoet door de gangen. Drie of vier mensen begeleidden de overledene naar buiten met muziek en zang. Alles kan op de afdeling, zolang er respect is voor de medepatiënten.”
Koen Wauters en Natalia
Ook Bekende Vlamingen brachten al eens een bezoekje aan de dienst Palliatieve Zorgen. “Er was een patiënte die heel graag Koen Wauters wou ontmoeten. Zij werd dan in een limousine naar het sportpaleis gereden en Koen Wauters kwam ook nog langs op de afdeling. Natalia en Jo Valley zijn hier ook al een paar keer geweest.”
De dood is een onvermijdelijk onderdeel van het leven. We associëren het vaak met verdriet en verlies, maar je kan het ook zien als een kans om de kostbaarheid van het leven te vieren. Het herinnert ons eraan dat we belang moeten hechten aan warme relaties, onvergetelijke avonturen en onze eigen dromen najagen.